Wg statystyk połowa psów powyżej 10 roku życia umiera na chorobę nowotworową.
Nowotwór to, zgodnie z definicją, niekontrolowany rozrost komórek odbiegających od obrazu normalnej tkanki. W większości zdrowych organów i tkanek, komórki rosną, dojrzewają i umierają, a ich miejsce zastępują nowe. W guzach nowotworowych komórki rosną w sposób niekontrolowany, część z nich może dojrzewać, natomiast proces obumierania jest zaburzony.
Istnieje podział nowotworów na dwie duże grupy: złośliwe (zwane potocznie rakiem) oraz łagodne.
Guzy łagodne (ang. benign tumours) są zbudowane z komórek częściowo dojrzałych. Są one nieinwazyjne i nie naciekają okolicznych tkanek. Zwykle nie są groźne i, co najważniejsze, nie dają przerzutów. Nowotwory łagodne rosną zwykle dość wolno i są otorbione. Problemem stają się wtedy, gdy urosną do rozmiarów uniemożliwiający poruszanie się zwierzęcia lub swoją masą uciskają inne narządy. Guzy te można stosunkowo łatwo usunąć, głównie ze względu wyraźną granicę między nimi a zdrową tkanką. Nie warto jednak czekać z ich usunięciem, gdyż jak wiadomo, o wiele skuteczniej usuwa się małą zmianę. Usunięcie takiego guza zwykle oznacza wyleczenie zwierzęcia, a guzy dają wznowy tylko w przypadku niepełnego wycięcia.
Nowotwory złośliwe (ang. malignant tumours) to niestety zupełnie inna bajka. Komórki, z których są zbudowane, są zwykle niedojrzałe i szybko dzielące się. Guzy takie zwykle naciekają i niszczą otaczające je tkankę. Ich najgorszą stroną jest to, że mogą przemieszczać się za pomocą naczyń krwionośnych lub limfatycznych dając przerzuty. Stąd przy rozpoznaniu nowotworu złośliwego powinno się sprawdzić, czy pies lub kot ich nie ma. Najczęstszymi miejscami przerzutów są płuca, watroba i okoliczne węzły chłonne, jednak w przypadków niektórych typów nowotworów mogą być to inne narządy lub tkanki. Zabieg chirurgiczny, nawet w przypadku usunięcia całej zmiany, często nie rozwiązuje problemu. Mogą pojawiać się bowiem wznowy w miejscu usunięcia lub w innym miejscu, gdzie pojawiły się przerzuty. W przypadku guzów złosliwych konieczne jest wprowadzenie dodatkowo leczenia farmakologicznego (np. chemioterapia) lub radioterapii.
Nikt nie potrafi określić, czy guz jest łagodny czy złośliwy, za pomocą badania fizykalnego. Dlatego przed podjęciem decyzji o leczeniu (również chirurgicznym) powinna być pobrana biopsja, a materiał wysłany do badania cytologicznego lub histopatologicznego.
Należy także pamiętać, że nie można się zarazić nowotworem od zwierzęcia.
W przypadku kotów istnieje możliwość „przeniesienia” choroby nowotworowej z jednego zwierzęcia na drugie. Istnieje wirus białaczki kociej (FeLV), który wywołuje u kotów białaczkę. Choroba ta jest chorobą wielonarządową i w większości przypadków przypomina typową infekcję. Kot od kota może się zarazić FeLV, natomiast nie ma możliwości przeniesienia tej choroby na psa lub człowieka.